Op 3 april debatteerde de Tweede Kamer dan eindelijk uitgebreid over de toekomst van zelfstandig ondernemerschap. Inzet van het debat was de terugdringing van schijnzelfstandigheid, nieuwe regels voor arbeidsrelaties (VBAR) en de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (BAZ) voor zzp’ers.
Initiatiefwet
Enkele uren voorafgaand aan het debat dienden VVD, D66, CDA en SGP gezamenlijk een initiatiefwet in om de positie van zelfstandig ondernemers beter te borgen. Omdat het voorstel kort voor het debat verscheen, hadden veel Kamerleden het niet (geheel) kunnen lezen. Met als gevolg dat er de nodige discussie ontstond over het belang en de bedoeling ervan, maar een inhoudelijke behandeling niet mogelijk was.
Verrassing coalitiepartijen
Wel toonde een aantal coalitiepartijen zich verrast over het voorstel en vroeg zich af hoe de initiatiefwet zich verhoudt tot de wetsvoorstellen VBAR en BAZ. De coalitiepartijen PVV en NSC leken zich aan de gemaakte afspraken in het regeerakkoord te willen houden. Toch nam menig Kamerlid het aanbod om met ‘een kop koffie en worstenbroodjes’ het initiatief te bespreken, aan. En ook de minister toonde zich hiervoor gevoelig.
Onrust beoogd
Tijdens het debat benadrukte minister Van Hijum (SZW) dat zzp’ers “niets verkeerd hebben gedaan”, maar dat de overheid te lang heeft toegestaan dat het aantal zelfstandig ondernemers sterk kon groeien zonder duidelijke (handhavings)kaders. De inzet is nu helder volgens de minister: hij wil de schijnzelfstandigheid terugdringen, de arbeidsmarkt ‘herstellen’ en de zelfstandigen beter beschermen. Opvallend was dat de minister de huidige onrust onder opdrachtgevers en zzp’ers zelfs een “beoogd effect” noemde, bedoeld om beweging los te maken.
Kamerleden kritisch
De Kamer toonde zich verdeeld. Thierry Aartsen (VVD) verdedigde de ruimte voor zelfstandigen en benadrukte dat nieuwe regels niet zijn bedoeld om zzp’ers “de loondienst in te duwen”. Anderzijds benadrukten partijen als GroenLinks-PvdA en NSC het belang van verplichte sociale bescherming, juist ook als zelfstandigen buiten de boot dreigen te vallen. Vanuit BBB, FvD en PVV klonk ook flinke kritiek. Zij spraken hun zorgen uit over het feit dat de plannen zijn gebaseerd op schattingen – het veelgenoemde aantal van 200.000 schijnzelfstandigen – zonder harde onderbouwing. Zij wezen bij herhaling op de flinke onzekerheid bij opdrachtgevers, die steeds vaker ervoor kiezen zzp’ers niet meer in te huren. De oproep om extra duidelijkheid klonk: “zzp kan wél, als je je aan de wet houdt”.
Voortzetting ingeslagen weg met VBAR en BAZ
Van Hijum gaf aan de signalen van onrust serieus te nemen en extra aandacht te geven aan communicatie richting opdrachtgevers en zelfstandigen. Tegelijkertijd bleef hij vasthouden aan het ingezette beleid: verduidelijking van arbeidsrelaties moet leiden tot meer balans op de arbeidsmarkt. De minister benadrukte het belang van een “gelijk speelveld” en meer handhaving om schijnzelfstandigheid terug te dringen en kondigde aan een aangepaste VBAR nog voor de zomer te willen indienen en vast te willen houden aan invoering daarvan per 1 januari 2026.
Ook rondom de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (BAZ) blijft veel onzeker. De uitvoerbaarheid blijft twijfelachtig, mede doordat uitvoeringsinstanties worstelen met capaciteit. Toch lijkt het kabinet vastbesloten om ook deze stap door te zetten.
Tijd voor keuzes
De kernvraag blijft: helpt of schaadt het gelijktijdig behandelen van twee wetsvoorstellen, met verschillende uitgangspunten, de zoektocht naar een nieuwe balans tussen vrijheid en bescherming voor zelfstandigen? Deze balans moet misstanden aanpakken zonder de keuzevrijheid van ondernemers onnodig te beperken. De komende maanden zullen duidelijk maken of er vooral meer verwarring en schade ontstaat.
Daarom roepen wij de Tweede Kamer op om het kabinet te dwingen een duidelijke keuze te maken[1]. Wat ons betreft wordt dat een keuze voor het initiatiefvoorstel van Aartsen c.s., omdat dit de grootste kans biedt op helderheid voor zowel opdrachtgevers als zzp’ers. Het is tijd om verwarring te voorkomen en daadkracht te tonen.
[1] https://www.zelfstandigennederland.nl/eerste-reactie-op-presentatie-zelfstandigenwet/ -> “De VBAR gaat geen verduidelijking brengen.”