In gesprek met Stan Kaatee en Bart Elshof, ministerie van SZW
Op 11 februari jl. vond een late nieuwjaarsbijeenkomst van VZN plaats. Ondanks barre weersomstandigheden troffen bestuur en leden elkaar in Dudok in Den Haag voor een inspirerende ochtend. Stan Kaatee, DG Werk van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid was gastspreker, op uitnodiging van VZN-voorzitter Cristel van de Ven. Ook Bart Elshof, teamcoördinator ZZP van het ministerie, was erbij. Kaatee en Elshof namen de aanwezigen mee in wetten met betrekking tot de arbeidsmarkt waarmee het ministerie momenteel druk doende is. Uiteraard zoomden we tijdens de bijeenkomst in op de wetgeving die zzp’ers raakt en op hét heikele onderwerp van dit moment, de aanpak van schijnzelfstandigheid.
Bij de start zegt Kaatee dat het ministerie blij is met het initiatief om VZN te starten, nu zo’n vijf jaar geleden. Doordat zzp-belangenbehartigers inmiddels samenwerken in een koepelvereniging hebben zij een duidelijke gesprekspartner gecreëerd voor de politiek. ‘Goed gedaan’, aldus Kaatee.
‘Geen hetze tegen zzp’ers’
Kaatee benadrukt direct daarna dat er vanuit het ministerie geen hetze tegen zelfstandig ondernemers aan de gang is. Het ministerie waardeert de bijdrage die zzp’ers leveren. En iedereen die werkt als zelfstandig ondernemer moet dit ook kunnen blijven doen. Daarom werkt het ministerie aan verdere verduidelijking. Wel is er zorg over schijnzelfstandigheid bij structureel werk. Daar hoort volgens het ministerie een vast contract bij. Over hoeveel schijnzelfstandigen het gaat, verschillen de meningen. Vanuit de zaal wordt teruggegeven dat het om een relatief kleine groep gaat. Kaatee deelt die mening niet. Hij schat in dat het misschien wel om 20 à 30 procent gaat. Dat vindt hij niet klein. Precieze aantallen zijn niet te geven, maar volgens Kaatee zullen het er waarschijnlijk ‘een paar honderdduizend zijn’.
De aanwezigen discussiëren met Kaatee en Elshof over de duidelijkheid van de regels. Volgens het ministerie zijn die ‘in veel gevallen wel helder, maar zijn er zzp’ers die dat antwoord liever niet horen’. Volgens de zzp-vertegenwoordigers zijn de regels in veel gevallen níet duidelijk. Zo velt de webmodule in 30% van de gevallen geen duidelijk oordeel over de aard van een arbeidsrelatie. Opdrachtgevers weten niet goed waar ze aan toe zijn. Hierdoor verliezen momenteel ook echte zelfstandig ondernemers hun opdrachten. Dat is niet de bedoeling van de aanpak schijnzelfstandigheid. ‘Als zelfstandigen ten onrechte niet worden ingehuurd, vinden ze het ministerie aan hun zijde’, aldus Kaatee. Hij vraagt de aanwezigen om via VZN signalen en concrete voorbeelden hierover door te geven. Dan kan het ministerie hier naar kijken en op handelen, indien nodig.
De vaste baan als oplossing?
Er ontstaat een bruisend gesprek over de oplossing tegen schijnzelfstandigheid die het ministerie voorstaat: meer mensen weer een vaste baan, met aandacht voor goed werkgeverschap en flexibiliteit binnen het arbeidscontract. Aanwezigen melden dat dit voor veel zzp’ers die hun opdrachten nu verliezen, niet aan de orde is. De meesten willen het zelf niet omdat er sprake is van slecht werkgeverschap. Maar veel zelfstandigen krijgen ook helemaal geen vaste baan aangeboden. In de bouw bijvoorbeeld, waar veel kleine werkgevers zijn. Voor hen is het aannemen van vaste medewerkers veel te risicovol. Zzp’ers verliezen daardoor hun inkomsten en bestaanszekerheid.
Sociale zekerheid voor zelfstandigen
Is de oplossing niet veel meer gelegen in passende sociale zekerheid voor zelfstandigen? De zzp-vertegenwoordigers vinden van wel. Zelfstandigen kunnen immers net zo goed ziek worden als een ander. Sterker nog, steeds meer zzp’ers ervaren momenteel stress als gevolg van de huidige handhaving op schijnzelfstandigheid. Maar sociale zekerheid gaat verder dan alleen een goed vangnet voor ziekte. Het gaat ook om het aanleggen van een bedrijfsbuffer voor vraaguitval, oudedagsvoorziening en scholing.
Kaatee meent dat er nu te weinig bescherming bij de zelfstandig ondernemer is. Dan doelt hij op zorg en ziekte, pensioen en opleiding. Die issues zitten volgens hem ook in de scope van het ministerie. Maar dat laat onverlet dat het aantal schijnzelfstandigen moet worden teruggedrongen.
De aanwezigen geven aan dat er mogelijkheden zijn voor zelfstandigen om ook sociale zekerheid op te bouwen en daarvoor te betalen. Dan los je veel van de onderhavige vraagstukken op onze arbeidsmarkt op. Zij vragen Kaatee en Elshof om daar goed naar te kijken. Beide heren geven aan dat te willen doen.
‘Dit moeten we vaker doen’
De ochtend eindigt met de conclusie dat we dit vaker zouden moeten doen; een open gedachtewisseling tussen het ministerie en de groep mensen waarover en waarvoor zij beleid maken. Een goed voornemen, dat past bij de start van een nieuw jaar. En waar we zeker meer uitvoering aan willen geven.
Voorzitter Van de Ven bedankt Kaatee en Elshof voor hun bijdrage. Na een foto met de aanwezigen, stappen laatstgenoemden weer op de fiets richting ministerie en praten de zzp-vertegenwoordigers nog met elkaar na.
